AFA "Rugova" – Pejë

Perla e trashëgimisë kulturore shpirtërore AFA “Rugova” përmes të bukurës në artin e lëvizjes, valles, këngës, artit të lirë, natyrshmërisë, pastërtisë dhe estetikës shpalosi pasuri të çmuara kombëtare.

Pamje nga vendi i ngjarjes

Krenaria dhe fisnikëria e Alpeve tona AFA “Rugova”, kjo gurrë e pashuar tradite dhe ky burim frymëzimi për breza, perfaqesoj dinjiteteshme Kosoven ne edocionin e 57 me radhe te festivalit nderkombetar MSF Zagreb. Duke vlersuar lart vazhdimesin  e foklorit burimor shqipetar qe nga 1966 si  pjesmarres  fillestar te ketij festivali dhe pjesmarrjes  pese here rresht deri ne vitin 1980  AFA Rugova , paraqiti  vlera boterore te shkalles Uneskos duke shpalosur  para komunitetit boteror te trashegimise shpirterorore gjithe opusin e kesaj trashegimie nga etnoregjioni i Rugoves . Ritet kenget, vallet, doket , zakinet, veshja , nder me te vjetrat ne  Ballkan dhe  Europe   ku muaren pjese  mbi 60 shtete nga gjithe  Bota. Njeherit beme promovimin e shtetit tone Kosoves me vlerate saja  kulturore.

Arritem te tregojm  se si behet  ruajtja  ruajtja e traditës  kulturore të Rugovës , më një bagazh të madhe në të gjitha   fushat  si   gjenerator i vazhdueshem  i krijueseve dhe  talenteve   të rinj qe po arrijn  te afirmojn  kultivimin e trashigimise  se luajteshme kulturore si vlera  kombetrae  te cilat jane duke u harruar dita dites   e qe rrezikon  te zhduken në këtë fazë tranzicioni . 

AFA Rugova shpalosi ritualet e jetës dhe trashëgimisë shpirtërore të lashtë sa vetë populli që e përfaqëson, përmes të bukurës në artin e lëvizjes, këngës, valles, artit të lirë, natyrshëm, pastër, estetik; shpalosi këtë pasuri të çmuar kombëtare, me ç’rast kjo minierë emocionesh prezantoi eposin artistik plot histori, duke paraqitur njëherësh simbolikat dhe shprehjet më origjinale të intuitës krijuese dhe të imagjinatës së popullit tonë.

Pjesa e parë

Manifestimi filloi punën me përurimin e dy librave për AFA “Rugova” si ruajtëse e trashëgimisë, e dokeve dhe e zakoneve të kësaj ane si dhe nje film dokumentar Kronologji e punes 75 vjeqare AFA Rugova:

Pamje nga vendi i ngjarjes

Visare të trashëgimisë shpirtërore të Pejës me rrethinë II, AFA “Rugova” – thesar i trashëgimisë kulturore shqiptare, Pejë, 2019 dhe

Lojërat Tradicionale të Rugovës, Sofra pejane si vlerë autentike, Pleqnia në odat e anës së epërme të Dukagjinit.

Librat u botuan nga Qendra Rajonale e Trashëgimisë Kulturore në Pejë, me mbi 1000 faqe, nën përkrahjen e drejtoreshës së kësaj qendre dr. Shpresa Gjonbalaj, me kryeredaktor, përkujdesës dhe përgatitës për shtyp, prof. dr. Zymer (Ujkan) Neziri, ishte kjo një punë e jashtëzakonshme, u shpreh drejtuesi i këtij promovimi dr. Dardan S. Lajqi, e madhe, disavjeçare, me vlerë të pamatshme për trashëgiminë e kësaj ane, sidomos të Krahinës së Rugovës, ku janë ruajtur rrënjët e lashta, të vijimësisë kulturore ilire të gjuhës, të veshjes, të këngëve, të valleve, të riteve e miteve, përdundoi Lajqi.

u mbajt në prani të dhjetëra personaliteteve të shquara nga jeta kulturore, politike, shoqërore dhe shkencoree Qytetit Zagrebit dhe Kroacise Për librin e parë me kumtesa u paraqitën:

dr. Shpresa Gjonbalaj , Vesel Nikqi, prof,prof Zeqir Mehmetaj, 

Paraqitjet e AFA Rugova  Programi artistik

Pamje nga vendi i ngjarjes

FOTO GALERI

Per pese dite rresht AFA Rugova paraqiti para publikut Zagrebas  programin e saj qe ne gjuhen Angleze prezantohej  si vijon : 

Program of the AFA Rugova

The artistic program  is compiled in severalrequests and the duration of 5 min, 8min, 15min 20 min and 31 min.,the content is a typical source that presents the dockets, customs, rites, dances, songs and original clothing of the Rugoves ethnoregion. It presents three local rituals, an orchestral combination with source instruments, a dance, three folk games, three songs and three dances. 1. Exercising – Calling for war represents a well-known ritual of this region that is sung by the mountains, the great men are called small for you against the enemy. 2. Then in the war there is usually victory but also loss, here is the ritual of mourning as the mother mourns the brave and falls for that. 3. The bravery of men in war is passed down from generation to generation through song epic Creshnika with lute, one of the oldest instruments of the entire northern Albanian ethnic group. 4. The rite of prosperity, ushim and the center is presented by a group of girls with song and dance with a pan, which is also a special characteristic of the northern part of Albania. 5. Instrumental dance where the lute leads, under the direction of the leaf accompanied by the lute, fiddle and kite represents the announcement of the arrival of spring in these cold and difficult winters, the melody is full of life and gives courage for the work that awaits.

6. Now the wedding ritual sung and escorted by the girls who prepare the bride for her husband’s departure, accompanied by many beautiful songs for the bride, where she wears kana in her hands with all kinds of figures and motifs, aiming to protect her from evil such as the evil eye, charms, magic, etc., so that it is good to become a bride, to give birth to children as many men as possible for work and war.

7. The youth present their own folk games that cultivate the development of skills for war and defense, but there are also those where the loser must be trained to endure even the worst, so they are hilarious, joyful and perverse, for example, the sting of a bee xauuuuu. 8. Dueling with raccoons represents the training of men for the most skillful use of weapons in war, so there are no winners here. the same is the case with the jatagan duel, the sharp blade that was used for defensive warfare in the past. With point

9. The girls present a more enjoyable game because it is very old and no people in Balkam and Europe have it, so it is about the dance of of bridges and reconciliation that symbolizes finding difficult paths in life, they say to the brave that they should not be stuck but should find choices in difficult moments and then the song that accompanies it represents the joy of overcoming but always sticking up for each other that is how the community makes it possible more easily any protection.

And this is best accompanied in the following point in the fourth dance and the last dance which is called the Rugova dance, all together wherever and whenever without being separated from each other.

Shumësi pjesëmarrjeje të personaliteve të shquara vendore dhe përfaqësues nga  gjitha Bota. me mburrje e krenari prezantoi begatitë shpirtërore të trashëguara dhe të përcjella nga brezi në brez.

Kado qe shkuam ane e mban Zagrebit , Sheshi Bane Jelaqiq, Sheshi Europes, Savska, Dubrava, Konushqak , Katethdrale, Qyteti vjeter etj, duke paraqitur programin e vet AFA Rugova u percoll nga shume bashkeatdhetar qe punojn e jetojn ne Kroaci. Ata me emocione , me lote ne sy te mallengjyer per vendin e vet ndoqen hap pas hapi programin.

Nje nderim i veqant  u be me rastin e  pranimit te Kryebashkiaku iI Zagrebit  ku moren pjese shtete pjemarrese ne Festival ne prani te ambasadoreve te akredituar te ketyre vendeve; Kosoven e perfaqesoj zj Shpresa Gjonbalaj  nga Ministria e Kultures Republikes Kososves

Përmes paraqitjeve të sontme do të bëjmë prezantimin e vlerave të trashëgimisë kulturore dhe shpirtërore të etnoregjionit të Rugovës, sepse kulturës gjithëkombëtare, kjo krahinë i dha në vazhdimësi vlera të mirëfillta artistike kombëtare që na bashkuan sonte, pra, na bashkoi ky thesar i çmuar popullor, kjo trashëgimi e së kaluarës, e së tashmes dhe e së ardhmes, kjo krenari Jona në rrjedhë motesh, krenari me bardhësi alpesh tona.

Vlersuan Lart Angazhimin tone per ruajtje te ketyre vleravete kultures boterore .Me kete rast kryebashkiakut iu dhururn dy libra  te AFA Rugova dhe Amblema e Ansamblit 

Nata finale 23.07.2023  AFA Rugova performoj me program zyrtar 8 min  para mijera qytetareve te Zagrebit  dhe komisionit vezhgues te Uneskos.

Dhe vertet mehnitem te pranishmit me nje paraqitje te shkelqyer nga antaret e AFA Rugova . Tani mbetet te vlersojn komisioneret e Uneskos po qka ishte me mbresedhenese , bindja e tyre se keto vlera jane te lashta dhe duhet renditur brenda cultures boterore te trashegimise pra Unesko.Ata dinin se jemi nga Kosova, etnikumi verior shqipetar qe ruan , kultivon dhe perviell nga brezi ne brez vlera e rralla nder me te vjetrat ne ballkan dhe Europe.

Kenge dhe valle dasme , rite kenagjeqi , rite lufte, 

Padyshim me e vjetra kenge e kcim me tepsi

Në vend të përfundimit:

AFA “Rugova” me programin e vet dëshmoi edhe njëherë se kurrë nuk e ka aranzhuar aktivitetin e vet artistik sepse mëtimi i tij ishte dhe është që të ruanin dhe të ruajnë natyrën e tyre të mirëfilltë. Mënyra autentike e të gjitha paraqitjeve, valleve dhe të të kënduarit, si dhe kostumet tradicionale popullore, kontribuojnë në aromën origjinale të ansamblit.

Ky ansambël gjatë historisë së tij të gjatë ka dëshmuar të jetë një pasuri e rrallë, unikate, në ruajtjen e arritjeve tradicionale, kulturore, muzikore dhe artistike të popullit tonë, të vjetra dhe të reja. Dhe tani po vazhdon të jetë një ambasador i shkëlqyer kulturor për etninë tonë në përgjithësi në sjelljen e këtyre thesareve kulturore në vëmendjen e botës më të gjerë.

                                                      Raportin e përpiloi  Vesel Nikçi